Intellectual Property 101 – Tổng quan về tài sản sở hữu trí tuệ trong kinh doanh

Trong kỷ nguyên kinh tế số, IP (Intellectual Property) – tài sản sở hữu trí tuệ đang trở thành một yếu tố then chốt quyết định thành công của doanh nghiệp. Từ các thương hiệu tỷ đô đến những chiến dịch marketing sáng tạo, việc khai thác tốt loại tài sản này giúp doanh nghiệp tạo khác biệt, tăng giá trị thương hiệu và thu hút khách hàng. Bài viết này sẽ giải đáp thắc mắc của bạn về khái niệm và tầm quan trọng của tài sản sở hữu trí tuệ trong kinh doanh, các hình thức khai thác chính, các nhóm IP nổi tiếng, bí quyết phát triển một IP thành công và case study thực tế để bạn có thể tối ưu hóa tiềm năng của loại tài sản này cho doanh nghiệp trong tương lai.

Khái niệm Intellectual Property – Tầm quan trọng của IP trong kinh doanh

Intellectual Property (IP) – tài sản sở hữu trí tuệ là những sản phẩm do trí tuệ con người sáng tạo ra và được pháp luật bảo hộ quyền sở hữu, như nhãn hiệu, bằng sáng chế, quyền tác giả, v.v. Nói cách khác, đây là loại tài sản vô hình, không có hình thái vật chất nhưng có giá trị kinh tế lớn nhờ khả năng sinh lợi từ sự sáng tạo. Mục đích của việc bảo hộ IP là đảm bảo người sáng tạo có độc quyền khai thác lợi ích từ sản phẩm trí tuệ của mình trong một khoảng thời gian nhất định. Nhờ đó, IP trở thành tài sản chiến lược của doanh nghiệp: không thấy được bằng mắt nhưng lại tạo ra lợi thế cạnh tranh và giá trị bền vững cho chủ sở hữu.

Trong vài thập kỷ qua, tài sản vô hình (trong đó có IP) đã vươn lên chiếm tỷ trọng áp đảo trong tổng giá trị tài sản của doanh nghiệp. Theo các phân tích, từ chỗ 80% giá trị doanh nghiệp là tài sản hữu hình vào những năm 1980, thì ngày nay khoảng 80–90% là tài sản vô hình, trong đó quan trọng nhất chính là tài sản sở hữu trí tuệ. Nói cách khác, IP đã trở thành nguồn lực cốt lõi quyết định sự thành bại và định giá của công ty. Dưới đây là một số lý do IP đặc biệt quan trọng trong kinh doanh:

• Bảo vệ doanh nghiệp trước sao chép và vi phạm: Việc đăng ký bảo hộ IP giúp doanh nghiệp pháp lý hóa quyền độc quyền, ngăn chặn đối thủ sao chép hay sử dụng trái phép. Nhờ đó, giữ vững được thị phần và tránh được thiệt hại do hàng nhái, vi phạm bản quyền gây ra.
• Tạo lợi thế cạnh tranh và định vị thương hiệu: Sở hữu IP độc quyền (như công nghệ sáng chế, thương hiệu uy tín hoặc nhân vật nổi tiếng) giúp doanh nghiệp khác biệt hóa sản phẩm/dịch vụ trên thị trường. Ví dụ, công nghệ được cấp bằng sáng chế cho phép công ty đi tiên phong, dẫn đầu thị trường mà đối thủ không thể sao chép hợp pháp. Thương hiệu mạnh được bảo hộ giúp khách hàng nhận diện dễ dàng và tin tưởng lựa chọn sản phẩm của doanh nghiệp.
• Nâng cao giá trị doanh nghiệp, thu hút nhà đầu tư: IP thường chiếm phần lớn giá trị tài sản của các công ty hiện đại, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ và giải trí. Những tập đoàn như Apple, Google, Disney… có giá trị vốn hóa khổng lồ chủ yếu nhờ sở hữu danh mục IP phong phú (sáng chế, phần mềm, nội dung, thương hiệu). Việc đầu tư phát triển IP vì thế chính là đầu tư vào giá trị lâu dài của doanh nghiệp.
• Tạo doanh thu từ nhượng quyền và cấp phép: IP có thể được khai thác không chỉ bởi chủ sở hữu mà còn qua việc cấp phép cho bên thứ ba sử dụng. Đây là nguồn thu đáng kể trong nhiều ngành. Chẳng hạn, các hãng phim, nhà sản xuất trò chơi thu lợi nhuận khổng lồ từ việc cấp phép hình ảnh nhân vật, thương hiệu cho đối tác sản xuất đồ chơi, quần áo, game… Thống kê cho thấy doanh thu từ thị trường hàng hóa và dịch vụ có bản quyền IP toàn cầu đạt khoảng 356,5 tỷ USD năm 2023 (tăng 4,6% so với 2022) – một con số minh chứng cho sức mạnh thương mại của IP.

Tóm lại, IP trong kinh doanh giữ vai trò như “tài sản vàng” vô hình của doanh nghiệp. Ai nắm giữ được nhiều IP giá trị, người đó có quyền lực thị trường và nguồn thu bền vững. Đó là lý do các doanh nghiệp ngày nay, từ startup đến tập đoàn lớn, đều chú trọng xây dựng và quản lý chiến lược IP bài bản.

Biểu đồ cho thấy tài sản vô hình (màu vàng) chiếm phần lớn giá trị thị trường của các công ty S&P 500 (500 doanh nghiệp lớn nhất Hoa Kỳ) qua các năm. Đến năm 2020, tài sản vô hình đã chiếm khoảng 90% tổng giá trị, so với chỉ 17% vào năm 1975. Điều này minh họa rằng tài sản sở hữu trí tuệ và các loại tài sản vô hình khác ngày càng trở thành nền tảng quan trọng trong kinh doanh hiện đại.

Các loại tài sản sở hữu trí tuệ

Bằng sáng chế (Patent)

Là một giải pháp kỹ thuật mang tính mới, được thể hiện dưới dạng sản phẩm hoặc quy trình, nhằm giải quyết một vấn đề cụ thể bằng việc áp dụng các quy luật tự nhiên. Ví dụ, hãng dược phẩm Pfizer đã có bằng sáng chế cho thuốc Viagra, giúp họ độc quyền sản xuất và tiếp thị thuốc này trong nhiều năm trước khi các phiên bản generics (thuốc tương tự) được phép ra đời sau khi hết hạn patent.

Bản quyền tác giả (Copyright)

Là hình thức bảo vệ pháp lý đối với các tác phẩm sáng tạo gốc trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật, khoa học, v.v. Ví dụ điển hình của đối tượng được bảo hộ bản quyền bao gồm sách, bài hát, bộ phim, tranh ảnh, phần mềm máy tính. Ví dụ, hệ điều hành Windows của Microsoft là sản phẩm phần mềm được bảo hộ bản quyền nghiêm ngặt. Người dùng cần mua bản quyền hoặc sử dụng theo giấy phép được Microsoft cấp.

Nhãn hiệu (Trademark)

Là những dấu hiệu đặc trưng (có thể là từ ngữ, logo, hình ảnh, biểu tượng, màu sắc hoặc kết hợp các yếu tố đó) dùng để phân biệt hàng hóa hoặc dịch vụ của doanh nghiệp này với doanh nghiệp khác, hay nói cách khác, là bộ nhận diện thương hiệu của doanh nghiệp. Ví dụ, logo hình quả táo cắn dở của Apple hoặc dấu “swoosh” của Nike đều là nhãn hiệu đã được đăng ký bảo hộ. Khi công ty sử dụng những logo/slogan này trong marketing, họ yên tâm rằng đối thủ không thể sử dụng các dấu hiệu tương tự để gây nhầm lẫn cho khách hàng.

Kiểu dáng công nghiệp (Industrial Design)

Là hình dáng bên ngoài của sản phẩm, được thể hiện bằng các yếu tố như đường nét, hình khối, màu sắc hoặc sự kết hợp những yếu tố đó, có tính mới trên phạm vi thế giới và có thể dùng làm mẫu để chế tạo sản phẩm công nghiệp hoặc thủ công nghiệp. Một ví dụ kinh điển là hình dáng chai Coca-Cola: chiếc chai thủy tinh cong độc đáo của Coca-Cola đã được bảo hộ thiết kế từ những năm 1915, khiến nó trở thành biểu tượng nhận diện thương hiệu trên toàn cầu.

Bí mật kinh doanh (Trade Secret)

Là bất kỳ thông tin nào có được từ hoạt động kinh doanh, đầu tư, nghiên cứu… mà chưa được công bố ra công chúng, có khả năng đem lại lợi thế cạnh tranh cho chủ sở hữu nhờ tính bí mật đó. Có thể là công thức, quy trình sản xuất, chiến lược kinh doanh, danh sách khách hàng, v.v. – miễn là thông tin đó giúp ích cho doanh nghiệp và được bảo mật chặt chẽ. Một trong những bí mật kinh doanh nổi tiếng nhất chính là công thức chế biến nước giải khát Coca-Cola. Công thức này được Coca-Cola bảo vệ nghiêm ngặt suốt hơn một thế kỷ – tài liệu ghi công thức gốc được khóa trong két sắt ngân hàng, và chỉ có hai lãnh đạo cấp cao nắm được bí mật này tại mọi thời điểm.

Chỉ dẫn địa lý (Geographical Indication)

Là dấu hiệu (thường là tên địa phương hoặc biểu tượng) dùng để chỉ ra rằng một sản phẩm có nguồn gốc từ một địa phương cụ thể, và sản phẩm đó mang chất lượng, danh tiếng hoặc đặc tính riêng gắn liền với xuất xứ địa lý ấy. Nước mắm Phú Quốc (tỉnh Kiên Giang) là một đặc sản nổi tiếng được bảo hộ chỉ dẫn địa lý. Điều này có nghĩa là chỉ những cơ sở sản xuất trên đảo Phú Quốc, tuân thủ quy trình ủ chượp truyền thống, mới được phép gọi sản phẩm của mình là “nước mắm Phú Quốc”. Sản phẩm này thậm chí là chỉ dẫn địa lý đầu tiên của Việt Nam được Liên minh Châu Âu bảo hộ vào năm 2012.

Giống cây trồng mới

Là một dạng quyền sở hữu trí tuệ dành cho người lai tạo hoặc phát hiện và phát triển thành công một giống thực vật mới. Quyền này tương tự như “bằng độc quyền” cho giống cây – nó cho phép tác giả độc quyền khai thác thương mại giống cây trồng đó trong một thời gian nhất định, đổi lại giống phải đáp ứng các tiêu chí nghiêm ngặt về tính mới và tính ổn định. Giống lúa thơm ST25 của Việt Nam là một ví dụ điển hình về giống cây trồng mới được bảo hộ.

Các hình thức tài sản sở hữu trí tuệ tiềm ẩn trong doanh nghiệp

IP không chỉ bao gồm những bằng sáng chế hay nhãn hiệu đã đăng ký, mà còn ẩn chứa trong nhiều tài sản và hoạt động thường ngày của doanh nghiệp. Trên thực tế, IP có thể tồn tại dưới nhiều hình thức không hiển nhiên, bao gồm:

• Nội dung sáng tạo: Các sản phẩm nội dung do doanh nghiệp tạo ra (bài viết, hình ảnh, bản thiết kế, nội dung số, v.v.) được bảo hộ bản quyền.
• Phần mềm và hệ thống nội bộ: Chương trình phần mềm, mã nguồn, thuật toán, cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin do công ty tự phát triển phục vụ hoạt động kinh doanh.
• Dữ liệu khách hàng và thông tin kinh doanh: Cơ sở dữ liệu khách hàng, danh sách khách hàng, báo cáo tài chính nội bộ, thông tin hợp đồng – những dữ liệu này có giá trị và cần được bảo mật như bí mật kinh doanh.
• Thiết kế sản phẩm và kiểu dáng: Bản vẽ thiết kế, kiểu dáng công nghiệp, mẫu mã sản phẩm độc đáo do doanh nghiệp sáng tạo.
• Tài liệu đào tạo và quy trình vận hành: Giáo trình, tài liệu hướng dẫn nội bộ, quy trình kỹ thuật hoặc quy trình quản lý đặc thù giúp doanh nghiệp vận hành hiệu quả.

Những tài sản trên tuy không hiển nhiên như bằng sáng chế hay nhãn hiệu, nhưng đều là một phần của IP doanh nghiệp và đóng góp vào lợi thế cạnh tranh của công ty. Việc nhận diện đầy đủ các dạng IP này là bước đầu để có chiến lược bảo vệ phù hợp.

Ngoài ra, cần có sự phối hợp chủ động giữa các phòng ban chức năng trong doanh nghiệp để bảo vệ IP hiệu quả hơn. Mỗi bộ phận đóng một vai trò nhất định: phòng R&D (nghiên cứu & phát triển) chịu trách nhiệm sáng tạo và ghi nhận các sáng kiến làm cơ sở xác lập quyền IP; phòng Pháp chế phụ trách đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ và giải quyết các vấn đề pháp lý liên quan; phòng CNTT đảm bảo hạ tầng an ninh mạng và quản lý truy cập đối với các dữ liệu, hệ thống chứa IP; phòng Kinh doanh & Marketing quản lý thương hiệu, nội dung sáng tạo và việc chia sẻ/tư liệu IP với bên ngoài một cách kiểm soát.

Đặc biệt, sự tham gia định hướng của lãnh đạo cấp cao là quan trọng để đưa IP vào trọng tâm chiến lược và đảm bảo nhận thức thống nhất trên toàn tổ chức. Khi nâng cao hiểu biết về giá trị của IP cho mọi bộ phận liên quan, doanh nghiệp sẽ thiết lập được một quy trình quản lý tài sản nhanh nhạy và hiệu quả hơn, giúp phát huy tối đa tiềm năng của các tài sản vô hình này. Nói cách khác, xây dựng văn hóa coi trọng và bảo vệ IP trong toàn công ty (thông qua đào tạo, truyền thông nội bộ) là bước đi chiến lược để giữ gìn và khai thác kho tri thức của doanh nghiệp.

Các hình thức khai thác tài sản sở hữu trí tuệ

Như đã đề cập ở trên, các tài sản sở hữu trí tuệ là một công cụ tạo doanh thu hiệu quả cho doanh nghiệp. Có hai hướng chính để thương mại hóa IP:

1. Doanh nghiệp tự sáng tạo IP rồi dùng nó để quảng bá sản phẩm, dịch vụ của mình. Ví dụ như Apple tự phát triển công nghệ độc quyền cho sản phẩm của mình và bán ra thị trường. Ưu điểm của hướng phát triển này là doanh nghiệp được toàn quyền kiểm soát chất lượng sản phẩm và giữ trọn lợi nhuận, không phải chia sẻ cho bên nào khác. Tuy nhiên, đòi hỏi nguồn lực lớn từ doanh nghiệp và rủi ro nếu sản phẩm thất bại.
2. Doanh nghiệp cấp phép cho đối tác sử dụng IP và hợp tác với IP sẵn có để tạo ra các sản phẩm/phần thưởng/quà tặng mang hình ảnh của IP đó. Ví dụ, Sanrio thu lợi lớn nhờ cấp phép nhân vật Hello Kitty cho nhiều hãng sản xuất hàng tiêu dùng. Nhân vật này đã xuất hiện trên hơn 50,000 sản phẩm đến từ nhiều ngành hàng như đồ chơi, thời trang, trang trí nhà cửa, mang về doanh thu hơn 84.5 tỷ USD tính đến năm 2022. Hướng phát triển này giảm thiểu rủi ro và chi phí cho chủ sở hữu do đối tác tự đầu tư và triển khai, và mang đến cơ hội mở rộng thị trường nhanh nhờ mạng lưới sẵn có của đối tác. Tuy nhiên, quyền kiểm soát của chủ sở hữu sẽ bị hạn chế, đối tác có thể dùng IP sai cách, gây ảnh hưởng xấu đến uy tín thương hiệu, và doanh nghiệp phải chia sẻ phần lớn lợi nhuận, chỉ nhận phần phí bản quyền.

Dù theo hướng nào, mục tiêu cuối cùng vẫn là tăng sức hút cho sản phẩm, mở rộng tệp khách hàng sang fan của IP và tạo sự khác biệt độc đáo cho thương hiệu.

Các nhóm IP nổi tiếng trên thế giới

Để hình dung rõ hơn về giá trị của IP, hãy xem qua một số nhóm tài sản trí tuệ (IP) đình đám trên thế giới và giá trị khổng lồ của chúng:

Những IP hàng đầu thế giới thường đạt giá trị thương mại đáng kinh ngạc. Ví dụ, Pokémon (nhượng quyền từ game và anime ra đời 1996) đã thu về khoảng 92 tỷ USD – đứng số 1 toàn cầu. Xếp sau là Hello Kitty (~80 tỷ USD) và Winnie the Pooh (~75 tỷ USD) – đều là các nhân vật biểu tượng từ châu Á và phương Tây . Tiếp đó, các “vũ trụ” như Mickey Mouse của Disney (~70 tỷ) và Star Wars (~65 tỷ) cũng nằm trong top thương hiệu giải trí có doanh thu cao nhất mọi thời đại. Những con số này cho thấy sức mạnh khổng lồ của IP: không chỉ dừng ở sản phẩm cốt lõi mà còn từ bán lẻ, merchandise, phim ảnh, game, công viên chủ đề… tích lũy qua nhiều thập kỷ.

Bí quyết gì tạo nên thành công cho những IP trên?

Một số yếu tố cốt lõi thường thấy ở các IP “đình đám” có thể kể đến như:

• Ý tưởng và bản sắc độc đáo: Trước hết, IP (dù là nhân vật, câu chuyện hay sáng chế) cần có chất riêng nổi bật để thu hút công chúng. Đó có thể là thiết kế nhân vật độc lạ, tính cách và câu chuyện nền cuốn hút, hoặc một phát minh giải quyết được vấn đề chưa ai làm. Tính độc nhất giúp IP “đứng riêng một góc trời” trong thị trường đầy cạnh tranh. Ví dụ, nhân vật chuột Mickey của Disney có tạo hình và cá tính rất riêng, dễ nhận biết và không “đụng hàng” với bất kỳ nhân vật hoạt hình nào trước đó, giúp Mickey trở thành biểu tượng vượt thời gian.
• Hiểu rõ khán giả mục tiêu: Các công ty thành công với IP đều dành nhiều thời gian nghiên cứu thị trường và đối tượng khán giả. Biết được IP của mình sẽ hấp dẫn nhóm tuổi nào, sở thích ra sao giúp định hướng nội dung và chiến lược phát triển phù hợp. Nội dung “trúng tim đen” khán giả sẽ xây dựng được cộng đồng fan trung thành nhanh hơn. Chẳng hạn, hãng truyện tranh Marvel hiểu rõ fan của họ thích thể loại siêu anh hùng phiêu lưu kỳ ảo, nên các nhân vật Marvel luôn được xây dựng theo cách thỏa mãn thị hiếu này, tạo nên văn hóa fan hùng hậu kéo dài qua nhiều thế hệ.
• Xây dựng cộng đồng fan và tương tác liên tục: Cộng đồng người hâm mộ trung thành chính là xương sống của mọi IP thành công. Doanh nghiệp cần tích cực tương tác, nuôi dưỡng cộng đồng này qua mạng xã hội, diễn đàn, sự kiện… Việc khuyến khích fan tham gia sáng tạo nội dung (ví dụ: vẽ fan-art, cosplay nhân vật, thi sáng tác câu chuyện phụ…) sẽ làm họ cảm thấy gắn bó và trở thành một phần hành trình của IP. Một ví dụ tiêu biểu là cộng đồng fan Star Wars: họ lập các câu lạc bộ, hóa trang tham gia hội chợ, thậm chí viết các câu chuyện mở rộng (fan-fiction) – tất cả tạo thành văn hóa fan sôi động giúp IP Star Wars trường tồn suốt hơn 40 năm.
• Đa dạng hóa nền tảng và sản phẩm: Để IP thực sự bền vững, công ty cần mở rộng sự hiện diện của IP trên nhiều nền tảng truyền thông và dòng sản phẩm. Một nhân vật bắt đầu từ truyện tranh có thể được đưa vào phim hoạt hình, phim điện ảnh, game, đồ chơi, sách tranh… Việc chuyển thể và phát triển đa kênh giúp IP tiếp cận thêm khán giả mới và tăng độ phủ sóng. Ví dụ, nhân vật Harry Potter từ tiểu thuyết đã được dựng thành loạt phim bom tấn, trò chơi điện tử, công viên chủ đề, sản phẩm đồ dùng học tập… khiến thương hiệu Harry Potter ngày càng mạnh và sinh lời lâu dài. Bên cạnh đó, merchandise (sản phẩm ăn theo) là cách hữu hiệu để fan sở hữu một phần của IP và cũng là nguồn doanh thu quan trọng cho công ty. Từ áo thun, đồ chơi, phụ kiện đến đồ gia dụng – đa dạng sản phẩm ăn theo không chỉ tăng doanh thu đáng kể mà còn làm IP xuất hiện nhiều hơn trong đời sống thường ngày của fan.
• Bảo vệ pháp lý và quản trị thương hiệu nghiêm ngặt: Khi IP bắt đầu nổi tiếng, rất dễ bị sao chép hoặc sử dụng trái phép. Do đó, một bước then chốt là công ty phải đăng ký bảo hộ cho IP kịp thời (đăng ký bản quyền tác giả, nhãn hiệu, bằng sáng chế tùy loại IP) và thiết lập các quy định sử dụng IP rõ ràng. Điều này đảm bảo doanh nghiệp sở hữu độc quyền và có căn cứ pháp lý để xử lý nếu IP bị vi phạm. Nhiều thương hiệu lớn có hẳn đội ngũ luật sư IP giám sát việc sử dụng hình ảnh, tên tuổi nhân vật của họ trên thị trường để kịp thời ngăn chặn hàng giả, hàng nhái. Bảo vệ tốt cũng là cách giữ gìn giá trị thương hiệu của IP, tránh để hình ảnh bị sử dụng bừa bãi làm giảm uy tín.

Case Study – Cách POP MART tận dụng nguồn lực IP để thành công

Không chỉ tự tạo IP cho riêng mình, nhiều doanh nghiệp đã rất thành công khi sử dụng các IP có sẵn để phát triển sản phẩm và thúc đẩy marketing. Tiêu biểu phải kể đến trường hợp của Pop Mart – công ty đồ chơi sưu tập đình đám đến từ Trung Quốc. Pop Mart đã xây dựng đế chế kinh doanh dựa trên mô hình blind box (hộp quà bất ngờ) với các nhân vật thiết kế dễ thương. Chiến lược của họ độc đáo ở chỗ kết hợp cả phát triển IP nguyên gốc và hợp tác với IP nổi tiếng bên ngoài.

Một mặt, Pop Mart sở hữu dàn nhân vật độc quyền do chính họ hoặc các nghệ sĩ hợp tác sáng tạo ra – như Molly, Dimoo, SkullPanda, The Monsters (những nhân vật này về sau trở thành thương hiệu riêng của Pop Mart). Mặt khác, công ty tích cực bắt tay với các thương hiệu IP toàn cầu như Disney, Universal, Warner Bros., Sanrio (Hello Kitty) hay thậm chí giải bóng rổ NBA để mua quyền sản xuất đồ chơi với hình ảnh những nhân vật được yêu thích. Chính sự kết hợp này giúp Pop Mart liên tục làm mới dòng sản phẩm và mở rộng tệp khách hàng: fan của nghệ sĩ thiết kế gốc có những nhân vật mới để sưu tập, đồng thời fan của Disney, Sanrio cũng tìm đến Pop Mart để mua các phiên bản nhân vật yêu thích trong phong cách “mystery box” độc đáo.

Một số nhân vật IP độc quyền của Pop Mart (Dimoo, SkullPanda, Molly, The Monsters) – tài sản trí tuệ do Pop Mart phát triển, tạo nền tảng cho các sản phẩm đồ chơi sưu tập hấp dẫn.

Pop Mart đã gặt hái nhiều thành công vang dội nhờ chiến lược IP này. Ví dụ, khi hợp tác với Disney ra mắt bộ sưu tập búp bê “Công chúa Disney” phiên bản Pop Mart, công ty đã khai thác được sự gắn bó cảm xúc sẵn có mà người hâm mộ dành cho các nàng công chúa nổi tiếng. Sản phẩm nhanh chóng cháy hàng, bởi nó không chỉ thu hút các nhà sưu tập đồ chơi mà cả những fan Disney lâu năm cũng muốn sở hữu phiên bản mới lạ của nhân vật mình yêu thích. Nhờ những cộng tác như vậy, Pop Mart tận dụng được độ phủ và tình cảm của các thương hiệu lớn để thúc đẩy thương hiệu của chính mình – thực tế cho thấy Pop Mart đã mở rộng đáng kể lượng fan trên toàn cầu thông qua việc đón nhận thêm fan của Disney, Sanrio… vào cộng đồng khách hàng của họ. Đồng thời, chất lượng và phong cách độc đáo của sản phẩm Pop Mart giúp giữ chân người sưu tập lâu dài, tạo nên hệ sinh thái bền vững.

Không chỉ các công ty chuyên về nội dung hay đồ chơi, các thương hiệu tiêu dùng trong nhiều lĩnh vực cũng sử dụng IP trong marketing sản phẩm một cách sáng tạo. Trong ngành F&B, một ví dụ kinh điển là McDonald’s với chương trình Happy Meal – suất ăn kèm đồ chơi cho trẻ em. Từ cuối thập niên 1970, McDonald’s đã bắt tay với các hãng phim hoạt hình để sản xuất đồ chơi mô phỏng nhân vật phim Disney, Warner Bros., Marvel… tặng kèm mỗi phần Happy Meal. Chiến lược này đã đại thành công: trẻ em phấn khích rủ bố mẹ đi ăn chỉ để sưu tập đủ bộ đồ chơi phim yêu thích, giúp doanh số McDonald’s tăng vọt. Quan trọng hơn, nó còn củng cố hình ảnh McDonald’s là thương hiệu thân thiện với gia đình trong nhiều thập kỷ. Nghiên cứu thị trường chỉ ra rằng những món quà gắn liền với nhân vật quen thuộc trên phim ảnh mang lại hiệu ứng truyền thông và giá trị cảm nhận cao hơn hẳn so với quà tặng thông thường – khách hàng (đặc biệt là trẻ nhỏ) trân trọng và đánh giá cao quà tặng có bản quyền hơn. Điều này lý giải vì sao các công ty sẵn sàng đầu tư chi phí để hợp tác IP nổi tiếng cho chương trình khuyến mãi của mình.

Tại Việt Nam, xu hướng này cũng nở rộ vài năm gần đây. Chúng ta có thể thấy nhiều nhãn hàng tung ra các bộ quà tặng khuyến mãi in hình nhân vật nổi tiếng nhằm thu hút khách hàng trẻ. Ví dụ, một hãng sữa có thể tặng kèm ly, bát ăn sáng in hình Doraemon hoặc Siêu Anh Hùng Marvel; hãng phô mai Con Bò Cười từng có chương trình khuyến mãi tặng bộ thẻ sưu tập nhân vật Pixar độc quyền; hay các chuỗi cửa hàng tiện lợi phát hành bộ sticker Pokémon, Hello Kitty cho khách hàng sưu tập. Những chương trình này tận dụng độ nhận diện cao và tình cảm sẵn có của fan dành cho nhân vật, qua đó kích thích hành vi mua hàng (khách sẵn sàng mua nhiều hơn hoặc ghé cửa hàng thường xuyên hơn để gom đủ bộ quà). Đặc biệt, khi thương hiệu kết hợp với các IP đang “hot” trên mạng xã hội, hiệu ứng lan truyền càng mạnh – khách hàng chia sẻ hình ảnh quà tặng lên Facebook, TikTok, vô hình trung giúp quảng bá thêm cho chiến dịch.

Headfully chúng tôi tự hào là đơn vị tiên phong trong lĩnh vực quà tặng khuyến mãi chính hãng kết hợp bản quyền nhân vật tại Việt Nam. Chúng tôi cung cấp dịch vụ toàn diện bao gồm:

• Tư vấn & Thiết kế: Hỗ trợ doanh nghiệp từ chiến lược marketing bằng IP và quà tặng khuyến mãi, phát triển ý tưởng quà tặng, phác thảo thiết kế đến sản xuất mẫu.
• Khai thác IP hợp pháp: Là đối tác chính thức của các IP quốc tế như: Disney, Marvel, Universal, Paramount, WarnerBros,…lẫn trong nước như: Lớp Học Mật Ngữ, Học Viện Alpha, Thỏ Bảy Màu, Quỳnh Aka,…đảm bảo bạn được sử dụng hình ảnh hợp pháp và hiệu quả tối đa.
• Sản xuất & Phân phối: Cam kết chất lượng sản phẩm, đúng tiến độ giao hàng.

Quy trình làm việc của chúng tôi:

• Bước 1 – Tư vấn & Chọn IP: Lắng nghe nhu cầu, đề xuất nhân vật phù hợp với khách hàng mục tiêu.
• Bước 2 – Thiết kế & Kiểm duyệt: Lên mẫu, trình duyệt với chủ IP (Disney, Warner…), chỉnh sửa đúng chuẩn.
• Bước 3 – Sản xuất & Giao hàng: Liên kết nhà máy đạt chuẩn, quản lý chất lượng, giao sản phẩm đúng cam kết.

Để tìm hiểu chi tiết hoặc nhận tư vấn trực tiếp, hãy liên hệ với chúng tôi và sẵn sàng cùng Headfully biến ý tưởng thành hiện thực!

Nguồn tham khảo

1. Việt Nam đang dần bắt nhịp với xu hướng thương mại hóa tài sản sở hữu trí tuệ
2. The accelerated shift to intangible assets and how to protect them | Lockton
3. Licensing International Releases Executive Summary of 2024 Global Licensing Industry Study
4. The 25 Highest-Grossing Media Franchises of All Time
5. Cultural Capital: How Pop Mart’s Trademark and IP Strategy Creates Global Fan Culture
6. Latest Licensed Character Promotional Gifts for April 2022 – DTC World